Kerkük Evleri 1

İlmî ve ciddî eserlere muhtaç olduğumuz bir zamanda bu kitabın yayınlanması bizi yürekten sevindirdi. Değerli araştırmacı ve müdekkik Prof. Dr. Suphi Saatçi tarafından telif edilen ve Ekim 2003 tarihinde basımı tamamlanan bu kıymetli eseri sayın okuyuculara tanıtmadan önce müellifi hakkında bir iki söz söylemeyi yerinde görüyorum.

Saatçi 1946 yılında Kerkük'te Çay mahallesinde asil bir Türkmen ailesinden doğmuştur. İlk ve orta tahsilini bu şehirde yaptıktan sonra üniversite tahsilini İstanbul'da tamamlamış, 1974 yılında Yüksek Mimarlık Bölümünden mezun olmuştur. 1994'te doçent, 2002'de profesör unvanını alarak atandığı Mimar Sinan Üniversitesi'nde öğretim üyeliğini sürdürmektedir.

Yıllar yılı yurt özlemini çeken Saatçi, doğum yeri olan Kerkük'e karşı duyduğu vefa ve sevgi bağlılığını, yazdığı bu ve öteki eserleriyle yansıtmıştır.

Daha önceleri henüz genç yaşındayken Kerkük ve Türkmenlerle ilgili olarak yazdığı çeşitli makale ve ilmî eserleriyle yerli ve uluslararası telif alanına girmiştir. Onun millî mefkure ve endişe sebebiyle yazdığı bu son kitabı ise emsal ve akranına nasip olmamış eşsiz ve nadir bir yapıttır.

Kerkük ve öteki Türkmen şehir ve kasabalarında aydınların özel kütüphanelerinde bulunması gereken orijinal ve kaynak bir eser olan bu kitapla herkesin ilgilenip, muhteviyatından yararlanması icap eder.

148 büyük sayfadan oluşan bu kitap, Kerkük'ün mimarîsiyle ilgili yerli sanat yapılarını, göz kamaştırıcı resim ve süsleme belgeleri, figür ve krokileriyle, Türkçe bilen dünya halklarına tanıtan önemli bir kılavuz niteliği taşıması nedeniyle gönül ister ki bunun yabancı dillerle ve özel olarak Arapça ve İngilizce yayınları yapılsın da, Türk-menlerin medenî kültür varlığı dünyanın her tarafında izlenmiş ve bilinmiş olsun.

Kitabın adı 'Kerkük Evleri' olmakla birlikte, sadece evler değil bunda cami ve tekkeler, kışla ve saraylar, köprü ve taklar, kayseri (kapalı çarşı), dükkân ve sokaklar yeterince saptanmış ve izah edilmiştir. Bu bakımdan kitabın adı 'Kerkük Sanat Yapıları' olabilirdi. Ama ne var ki evler, kitabın büyük bir bölümünü kapsadığı için ve kaynaklar bölümünde çoğunlukla görülen bu tür tesmiyeler sebebiyle müellif de böyle bir unvanı hoş görmüştür.

Suphi Saatçi'nin, baskı ve şiddet olaylarının hüküm sürdüğü bir zamanda, dikta rejiminin çetin ve zor şartları altında Kerkük'te çalışarak bu yapıtı meydana koyması takdire şayandır.

Kitap altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm (giriş) kısmına ayrılmış, ikinci bölüm (kent olarak Kerkük) unvanıyla bunda şehrin adının menşei ve ülkenin kısaca tarihi, Kale, Eskiyaka, Korya vs. ele alınmıştır. Üçüncü bölümde (Kerkük evleri), dördüncü bölümde (geleneksel yapı folkloru), beşinci bölümde (tarihin tanıkları kitabeler) ve altıncı bölümde (sonuç) ve nihayet (yapı sanatı sözlüğü), (kaynaklar), (indeks) gibi konular işlenmiştir.

Her eserde görüldüğü gibi bu yapıtta da ufak tefek bazı eksikliklerin bulunması olağan hâllerdendir. Bunlardan gördüklerimizi derginin gelecek sayısında ele almayı ümit ederim.